Does one mattress fit?
Sinds enkele jaren bestaat de mogelijkheid om matrassen online te kopen. Dit zijn nieuwe aanbieders die voorheen niet of nauwelijks actief waren in de matrassenmarkt. Namen die hierbij horen zijn Emma, Matt, Lidl, Hema en Simba. En in het buitenland bijvoorbeeld Casper en Eve. Zowel de Emma als Lidl matras zijn eerder of momenteel gekozen als Beste Koop door Consumentenbond. Deze merken delen vaak eenzelfde visie: “één matras dat geschikt is voor iedereen”. Als slaapfysiotherapeut doe ik onderzoek naar het slaapgedrag (slaaphouding, beweging, klimaat en ritme) en beoordeel ik de ergonomische lighouding van mensen. De lighouding is in mijn visie cruciaal om te zorgen voor een fysieke optimale slaapsituatie. Nu word ik vaak geconfronteerd met de vraag of de matrassen van de eerder genoemde merken iets voor hen kan zijn. Mijn inziens is iedereen wat betreft lichaamsbouw uniek en is mijn aanname dat de one size fits all matras voor sommige mensen geschikt kan zijn, maar voor heel veel mensen ook niet. SlaapFysio nam de proef op de som en startte een onderzoek hoe verschillende lichaamsvormen zich verhouden tot de matrassen van deze online aanbieders. Bij dit onderzoek zijn zaken zoals levensduur, keerbaarheid en temperatuur niet meegenomen.
Slaapergonomie
Omdat het postuur per mens verschillend is, is het van belang om eerst te beschrijven wat slaapergonomie in mijn ogen is. Als slaapfysiotherapeut zeg ik vaak: “lig zoals je staat”. Als je een foto van iemand die op een bed ligt, rechtop zou zetten dan zou je idealiter één rechte lijn willen zien, waarbij vanuit ergonomisch oogpunt het van belang is dat de wervelkolom in de natuurlijke houding ondersteund wordt. De stand van de wervelkolom wordt mede bepaald door de conformiteit (elasticiteit en flexibiliteit) van het matras1. Conformeert de matras bij de heupen, schouders t.a.v. de lichaamsvormen van de persoon, dan zal de wervelkolom rechter liggen. Daarnaast is het van belang dat de schouders in zijligging boven elkaar staan. Dit lijkt simpel en logisch, maar de praktijk wijst uit dat de slaapergonomie in heel veel thuissituaties niet goed is. Dit kan ervoor zorgen dat fysieke klachten aan rug, schouder en nek worden ervaren.
Figuur 1 laat zien hoe vanuit mijn slaapergonomie visie een persoon in zijligging zou moeten liggen. De schouder zakt goed weg in de matras, de lende heeft voldoende ondersteuning en de heup vindt precies voldoende zijn weg in de matras. Hierdoor ligt de wervelkolom in de juiste houding. Bij figuur 2 komt dit nog goed terug door dit beeld rechtop te zetten en het te vergelijken met een staande houding. De gemaakte foto’s in het onderzoek worden afgemeten aan de lighouding in figuur 1. Figuur drie en vier laten zien wat er gebeurd als de slaapsituatie niet geschikt is voor een specifieke lichaamsvorm.
Proefpersonen
Om te onderzoeken of desbetreffende matrassen een juiste ondersteuning bieden vanuit ergonomisch oogpunt heeft SlaapFysio 4 type mensen met verschillende lichaamsvormen uitgezocht.
Persoon 1 (72 kg en 166 cm): Het zandloperfiguur, een wat steviger postuur met brede schouders, smalle taille en brede heupen.
Persoon 2 (75 kg en 189 cm): Het potloodfiguur, ook wel plankfiguur genoemd. De breedte van de schouders, taille en heupen zijn bijna gelijk.
Persoon 3 (51 kg en 163 cm): Het tengere potloodfiguur.
Persoon 4 (95 kg en 180 cm): Het V-figuur, brede schouders met een smal aflopende taille naar de heupen.
Voorkeurshouding
Uit ruim 10.000 nachten slaapdata met betrekking tot het slaapgedrag (slaaphouding, beweging, klimaat en ritme), blijkt dat 54% van de mensen op de zij of zij-geörienteerd slaapt. Van de proefpersonen die deelnamen aan dit onderzoek is vastgesteld, middels de Slaapgedrag Thuismeting dat zij een voorkeur hebben om op de zij te slapen. Vandaar dat de foto’s zijn gemaakt in zijligging op de verschillende matrassen.
Markering
Er is gebruik gemaakt van stickers die op verschillende wervels (processus spinosi) van de wervelkolom zijn geplakt. Doormiddel van een laser is een loodlijn geprojecteerd vanaf de onderrug naar de nek. Daarnaast is met een laser een loodlijn geprojecteerd op de schouders om daar de afwijking in kaart te brengen.
Matrassen
De volgende matrassen zijn gebruikt voor dit onderzoek:
- Matt Sleep (The Bachelor) aanpasbaar in 6 hardheden, 90x200 cm., €448,-. De Matt Sleep matras is getest in twee hardheden. Matt Sleep geeft zelf aan dat deze twee hardheden de voorkeur is van 80% van de mensen.
- Simba Hybrid, 90x200 cm., €499,-.
- Emma Original matras, 90x200 cm., €499,-.
- Hema matras, 90x200 cm., €299,-.
- Lidl Meradiso 7-zone koudschuim matras, hardheid 3, 90x200 cm., €100,-, Beste Koop consumentenbond 2019
De maat van de matrassen (90x200 cm) is gekozen omdat dit gemiddeld de meest verkochte matrassen zijn in de beddenmarkt.
De matrassen zijn voor dit onderzoek op een spiraalbodem gelegd. De spiraalbodem is een neutrale bodem die nauwelijks invloed zal hebben op de ergonomische lighouding van de persoon die op het matras ligt. Met andere woorden: In deze situatie is het ondersteunend vermogen van de matras goed onderling te vergelijken zonder een beïnvloeding van de bedbodem.
Er is gekozen om geen kussen te gebruiken om de situatie te standaardiseren voor ieder proefpersoon. Anders zou voor iedere situatie een passend hoofdkussen uitgezocht moeten worden. Tijdens dit onderzoek ligt voornamelijk de focus op de curvature van de wervelkolom en de stand van de schouders. Wat niet wegneemt dat een hoofdkussen uiteindelijk van groot belang is voor het individuele slaapcomfort.